"Każda epoka ma swe własne cele I zapomina o wczorajszych snach (…)".

Adam Asnyk, poeta i dramatopisarz, najpopularniejszy pisarz swojej epoki zawarł w swoim utworze „Do młodych" sentencję "Każda epoka ma swe własne cele I zapomina o wczorajszych snach (…)". Trudno jest się z tym zdaniem nie zgodzić, bowiem gdyby przedstawić wykres poglądów kolejnych epok, to miał by on postać sinusoidy.

Każda epoka rządzi się swoimi prawami. Zazwyczaj tak bywa, że ideologie ubiegłej epoki uznawane są za przestarzałe, naiwne i zdezaktualizowane. Przykładowo oświecenie była to epoka umysłu. W tym okresie ludzie postrzegali świat rozumem. Prawdą dla nich było to co można dotknąć, zważyć, policzyć. Oświeceniowcy byli przekonani, że osiągną doskonałość. Z kolei przedstawiciele romantyzmu zaproponowali ideologię mistycyzmu, panowania uczucia nad rozumem, uznania świata duchowego za prawdziwy okres poznawania prawd żywych.

W Polsce romantyzm rodził się w atmosferze sporów ideowych i programowych, jakie rozgorzały pomiędzy zwolennikami nowej literatury a klasykami. Do zwolenników klasycznych zaliczyć należy przede wszystkim Jana Śniadeckiego, który swoja rozprawą „O pismach klasycznych i romantycznych" zapoczątkował spór. „Oda do młodości" Adama Mickiewicza była odpowiedzią i głosem w sporze klasyków i romantyków. O myślicielach oświecenia napisał; „Bez serc, bez ducha to szkieletów ludy", co miało oznaczać że świat oświecenia jest martwy, pusty, pozbawiony duszy, uczuć, wrażliwości. Z kolei w balladzie „Romantyczność" uosabia w postaci mędrca i jego „szkiełku i oku" reprezentanta epoki umysłu. W tej „bitwie" oświeceniowców i romantyków najklarowniej przedstawia się obraz przeciwstawnych poglądów nastających po sobie epok.

Adam Asnyk jako jeden z nielicznych starał się połączyć tradycje romantyczne z pozytywistyczną problematyką filozoficzną i społeczną. Uważał, że pracę poprzednich pokoleń należy podziwiać, jeśli nie chcemy aby przyszłe pokolenia "deptały przeszłości ołtarzy". Poeta napisał w jednym z sonetów z cyklu "Nad głębiami":

"Przeszłość nie wraca, jak żywe zjawisko,
W dawnej postaci, jednak nie umiera
Odmienia tylko miejsce, czas, nazwisko
I świeże kształty dla siebie przybiera".

"Grób proroka, mędrca, bohatera" mają oznaczać odrodzenie się szlachetnych idei, bez których nie ma postępu. Jest to ideologia jak najbardziej słuszna, opiewająca na „zasadzie złotego" środka, czyli filozofii życiowej Horacego. Zasada ta opiera się na przekonaniu, że w życiu należy cenić rozum, zdrowie, doceniać to co się dostało od życia.

Jestem zdania, iż stwierdzenia "Każda epoka ma swe własne cele I zapomina o wczorajszych snach (…)" jest niestety prawdziwe, ale niesłuszne, co sam autor stwierdził w cyklu sonetów „Nad gołębiami". Przytoczone argumenty z „bitwy klasyków i romantyków" tylko potwierdzają tę smutna prawdę. Nie tylko potępiamy starsze pokolenia, ale tez o nich zapominamy…

Ocena pracy

I Temat

zgodność z tematem 1/1

rozwinięcie – trafny przykład, komentarz, podsumowanie – 3/4

poprawność merytoryczna 1/1

II Kompozycja

kompozycja trójdzielna, tekst spójny, logicznie uporządkowany 3/3

III Język i styl

poprawność znaczeniowa, fleksyjna, dobór środków językowych, funkcjonalność języka 2/4

IV Zapis

ortografia i interpunkcja 2/3

Ocena końcowa -12/16

Komentarz do pracy

1. Powtórzenia składniowe (każda epoka…) oraz znaczeniowe (ideologia słuszna, stwierdzenie niesłuszne).

2. Schematy, szablony stylistyczne zaczerpnięte z niezbyt poprawnego języka publicystyki (przykładowo oświecenie była to epoka…, obraz przeciwstawnych poglądów, ideologia jak najbardziej słuszna… itp.).

3. Błędy merytoryczne.

Na podstawie jakich badań stwierdzasz, że Asnyk to „najpopularniejszy pisarz swojej epoki"? Należałoby tu zastosować określenia prawdopodobieństwa, przypuszczenia (był chyba, prawdopodobnie, był jednym z…).

Nie tylko „w Polsce romantyzm rodził się w atmosferze sporów ideowych i programowych", tak było w całej Europie!

4. Wstęp poprawny, choć za bardzo opiera się na temacie, nie rozwijając zawartego w nim założenia. Podsumowanie zbyt ogólnikowe. Wnioski wydają się niepodważalne (ideologia jak najbardziej słuszna, stwierdzenie prawdziwe, ale niesłuszne), ale nie zostały udowodnione, a ponieważ tego, co związane z ideologią, czy opiniami, nie da się dowieść, bo wszystko tu zależy od poglądów, wychowania, kultury konkretnego człowieka, tu również powinno się zastosować określenia prawdopodobieństwa (patrz: punkt 3).

5. Problemy z interpunkcją, poważny błąd ortograficzny (miałby)!

Analizując wypowiedzi bohaterów romantycznych, porównaj postawę Kordiana i Męża. W interpretacyjnych wnioskach wykorzystaj wiedzę o utworach, z których pochodzą fragmenty.

Tytułowy bohater dramatu Juliusza Słowackiego, Kordian jest piętnastoletnim chłopcem trawionym romantyczną "chorobą wieku".

Jego wyjątkowo wrażliwa natura sprawia, że miota nim wiele uczuć, czuje się osamotniony przez swoja odrębność. Nie potrafi znaleźć sobie miejsca na świecie, żyć jak inni, zwykli ludzie. Gorączkowo szuka czegoś, co nada sens jego egzystencji, pomoże wyzwolić się z marazmu i bezsilności. Tęskniąc do wielkich uniesień, głębokich uczuć i walecznych czynów, pozostaje jednak bierny i znudzony. Posiada jedynie przeczucie kłębiących się w sercu uczuć, daremnie usiłuje pochwycić rozbiegane myśli. Czuje, że jego głębokie uczucie do Laury wygasło, zmieniając się w przyzwyczajenie i konwenans. Rozumie już, że miłość nigdy nie będzie trwała wiecznie- zgaśnie jak świeca. Prosi Boga, aby oddał mu z powrotem duszę i cel w życiu, chce pochwycić jakąś ideę, stać się jej narzędziem. Wierząc, że poświęcenie się jej uczyni z niego wielkiego i silnego człowieka.

Chce odnaleźć odpowiedzi na pytania, jednak wracając do źródła nic nie znajduje, tylko jeszcze więcej tajemnic. Zdaje sobie sprawę z tego, że wszystko, co do tej pory robił, nie przyniesie mu upragnionego wyzwolenia, nie pozwoli przeżyć czegoś wzniosłego. Brak mu wiary w cokolwiek, uważa, że jego istnienie pozbawione jest sensu i tak "jak tonący chwyta się ostatniej deski ratunku" tak i on chwyta się nadziei, że musi być ten "drugi świat". Świat uczuć i nadziei. Wierzy, że samobójstwo przyniesie mu upragnione wybawienie. I chociaż na chwile pojawiają się wątpliwości, to gra jest warta podjęcia. Jakikolwiek będzie jego dalszy los, w jego mniemaniu lepszy będzie niż dotychczasowe życie.

Bohaterem dramatu Zygmunta Krasińskiego jest Mąż (hrabia Henryk), zostaje on postawiony poety przeklętego, od początku skazanego na klęskę, gdyż nie żyje zgodnie zasadami poezji. Podążając za jej ulotnym pięknem, niszczy wszystko i przysparza cierpień innym. Obłęd i śmierć żony, czy przekleństwo Orcia. Poezja została tu przedstawiona jako niszczycielska siła i źródło cierpień, choć wzrusza i wzbudza żywe uczucia, to jednak nic dla świata dobrego nie zrobiła. Hrabia Henryk, oczarowany i omamiony jej cudownością i obietnicami wspaniałego życia w rajskich ogrodach poezji, daje się unieść i opuszcza dom rodzinny. Uniesiony przez Dziewicę(uosobienie poezji i boskości) w piękne rejony, doznaje nagłego rozczarowania. Okazuje się, że pod jej postacią ukrył się straszliwy duch, widmo z pustymi oczodołami. Wszystkie obietnice wielkiego życia na łonie poetyckiej natury prysły, hrabia Henryk został oszukany.

W przeciwieństwie do Kordiana, który ukazywał postawę bierną, hrabia Henryk nie jest bierny, chce walczyć i żyć. Spodziewa się swojej śmierci, ale nie czeka na nią biernie jak na wybawienie, idzie na jej spotkanie z podniesionym czołem. Chce zginąć jako bohater i obrońca swoich zasad, niż podporządkować się ludowi.

Kordian w utworze przedstawiony jest jako niepoprawny marzyciel, niezdolny do realizacji żadnej ze swoich wielkich myśli. Jest przepełniony poczuciem bezsilności i brakiem wiary w powodzenie jakiegokolwiek przedsięwzięcia. Jest sparaliżowany niemocą, uniemożliwiającą mu jakiekolwiek działanie. Brakuje mu bowiem silnej woli. Wprawdzie, po usłyszeniu opowiadania Grzegorza (,) odrzuca własna słabość i jest gotów iść ku nowym ideałom, lecz po chwili znów ogarnia go zwątpienie. Zdaje sobie sprawę z tego, że dokonanie bohaterskiego czynu uniemożliwia mu własna psychika. Konflikt tragiczny zawarty jest również w "Nie-boskiej komedii" Zygmunta Krasińskiego. Część pierwsza obejmuje dramat poety, jak również i dramat rodzinny. Hrabia Henryk jest poetą, lecz fakt ten zamiast go uszczęśliwiać czyni go człowiekiem nieszczęśliwym, żyje wyobrażeniami, nie rzeczywistością. Dramat rodzinny hrabiego Henryka polegał przede wszystkim na tym, że był on romantycznym poetą, nie rozumiejącym w pełni świata.

W drugiej części " Nie boskiej komedii" dokonuje się przełom w duszy hr. Henryka, który postanawia stanąć do walki z wrogami istniejącego porządku. W części tej mamy do czynienia z konfliktem dwóch sił etycznych. Jedną z tych sił reprezentuje hr. Henryk – zwolennik rządów arystokracji, a drugą Pankracy, który jest demokratą.

Zgodnie z konwencją tego gatunku, obydwaj bohaterowie ponoszą klęskę. Giną jako przedstawiciele racji niepełnych i ułomnych. Hr. Henryk ginie w czasie rewolucji, a Pankracy umiera mając wizję Chrystusa – Sędziego, karzącego szaleństwo ludzkiego buntu. Obydwaj po wypełnieniu swego zadania w świecie historycznym umierają samotni i potępieni.

ŻÓŁTY – błędy merytoryczne
ZIELONY – błędy kompozycyjne (konstrukcyjne)
CZERWONY – błędy ortograficzne, interpunkcja
SZARY – błędy stylistyczne, językowe, leksykalne (wyrazowe)
NIEBIESKI – błędy składniowe i logiczne

OCENA PRACY

I. Rozwinięcie tematu:
analiza postaci Kordiana we fragm. – 7/10
analiza postaci hrabiego – 5/7
wniosek (tzw. częściowy) – 2/4
funkcjonalne wykorzystanie utworu – 2/4

W sumie: 16/25 punktów

II. Kompozycja – brak np. wyraźnego wyodrębnienia części pracy – 3p/5
III. Styl – komunikatywny, ale pojawiły się usterki – 3/5
IV. Język – sporo błędów wyrazowych – 6/12
V. Zapis – poprawna ortografia i interpunkcja – 3/3

W sumie: 15/25 punktów

Ocena końcowa: 16 + 15 =31/50 punktów

(więcej…)

KRYTERIA OCENIANIA WYPRACOWANIA MATURALNEGO

POZIOM PODSTAWOWY

I. ROZWINIĘCIE TEMATU (można uzyskać maksymalnie 25 punktów)

II. KOMPOZYCJA PRACY (maksymalnie 5 punktów)

Kompozycję wypracowania ocenia się wtedy, gdy przyznane zostały punkty za rozwniecie tematu
– podporządkowana zamysłowi funkcjonalnemu wobec tematu, spójna wewnętrznie, przejrzysta i logiczna; pełna konsekwencja w układzie graficznym, (5 pkt)
– uporządkowana wobec przyjętego kryterium, spójna; graficzne wyodrębnienie głównych części, (3 pkt)
– wskazująca na podjęcie próby porządkowania myśli, na ogół spójna. (1 pkt)

Uwaga: jeśli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.

III. STYL (maksymalnie 5 punktów)
– jasny, żywy, swobodny, zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi; urozmaicona leksyka, (5 pkt)
– zgodny z zastosowaną formą wypowiedzi, na ogół jasny; wystarczająca leksyka, (3 pkt)
– na ogół komunikatywny, dopuszczalne schematy jezykowe. (1 pkt)

Uwaga: jesli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.

IV. JĘZYK (maksymalnie 12 punktów)
– jezyk w całej pracy komunikatywny, poprawna, urozmaicona składnia, poprawne: słownictwo, frazeologia i fleksja,(12 pkt)
– język w całej pracy komunikatywny, poprawne: składnia, słownictwo, frazeologia i fleksja, (9 pkt)
– język w całej pracy komunikatywny, poprawna fleksja, w większości poprawne składnia, slownictwo i frazeologia, (6 pkt)
– język w pracy komunikatywny mimo błędów składniowych, słownikowych, frazeologicznych i fleksyjnych, (3 pkt)
– język w pracy komunikatywny mimo błędów fleksyjnych, licznych błędów składniowych, słownikowych i frazeologicznych. (1 pkt)

Uwaga: jesli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.

V. ZAPIS (maksymalnie 3 punkty)
– bezblędna ortografia; poprawna interpunkcja (nieliczne błędy), (3 pkt)
– poprawna ortografia (nieliczne błędy II stopnia), (2 pkt)
– poprawna ortografia (nieliczne błędy różnego stopnia), interpunkcja niezakłucająca komunikacji (mimo różnych błędów). (1 pkt)

Uwaga: jesli powyższe kryteria nie zostały spełnione, nie przyznaje się punktów.

VI. SZCZEGÓLNE WALORY PRACY (0-4 pkt)

Instrukcja Bezpiecznego

Przechodzenia Przez Jezdnię

1.Jeśli na przejściu dla pieszych nie ma sygnalizacji świetlnej, podejdź nie wchodząc na pasy.

2.Następnie należy się rozejrzeć, popatrz w lewo, w prawo i ponownie w lewo.

3.Jeśli widzisz że nie nadjeżdża żaden pojazd przejdź nie biegnąc przez pasy.

4.Jeżeli na drodze jeszcze pojawiają się pojazdy nie przechodź.

5. Kiedy jezdnia będzie pusta możesz przejść.

Nie wolno wbiegać na jezdnię.

Nie wolno przechodzić na czerwonym świetle.

Nie należy również przejeżdżać przez jezdnię rowerem.

(więcej…)

Dłuższe formy wypowiedzi, np. opowiadanie, opis.

Razem 8 punktów

Krótsze formy wypowiedzi, np. ogłoszenie, zaproszenie, instrukcja.

Punktowane od 0 – 5 punktów

* Punktów z tych kategorii nie przyznaje się, jeśli praca jest krótsza niż 1/2 strony . Uwaga! Uczeń otrzymuje „0” punktów za zadanie rozszerzonej odpowiedzi, jeżeli praca jest niezgodna z tematem.

Rzeczpospolita w XVII wieku przeszła drogę od mocarstwa do „kolosa na glinianych nogach". Po wieku poprzednim, w którym Jagiellonowie wypracowali mocarstwową pozycję Rzeczpospolitej Obojga Narodów nastąpił okres w którym niewydolny ustrój demokracji szlacheckiej doprowadził do upadku potężne terytorialnie i gospodarczo państwo. Zwycięstwa militarne nie uchroniły Rzeczypospolitej od kryzysu gospodarczego, wewnętrznego i utraty znaczenia na arenie politycznej. Jednakże przez większość XVII wieku Polska i Litwa liczyły się w rozgrywkach międzynarodowych i zabierały głos w największych sporach terytorialnych Europy, bądź jako sojusznik jednej ze stron, bądź jako bezpośrednio zainteresowany.

Rzeczpospolita zajmowała w XVII wieku ogromne terytorium, w szczytowym momencie było to nawet 1 mln km². Na wschodzie sąsiadowała z carstwem rosyjskim, na południu z lennikami sułtana, na zachodzie z państwami rządzonymi przez Habsburgów, z Rzeszą, Z Brandenburgią Hohenzollernów zaś od północy, przez morze- ze Szwecją. Daje to pojęcie o rozległości Rzeczpospolitej, jak również o sytuacji politycznej, w momencie kiedy jest się w bliskim sąsiedztwie państw silnych lub pretendujących do siły, których apetyty terytorialne są ogromne.

W siedemnastym wieku wyróżniam trzy wielkie konflikty europejskie (1), angażujące naraz większą ilość państw i wpływające na współczesny układ sił: jest to wojna trzydziestoletnia, potop szwedzki i wojna z Turcją. Wojna trzydziestoletnia przeszła niejako obok nas, występowaliśmy jako stały sojusznik cesarza lecz nie mieliśmy z tego tytułu większych zysków ani nie ponieśliśmy też większych strat.(5) Podczas potopu szwedzkiego byliśmy stroną bezpośrednio zaangażowaną, która, choć odniosła zwycięstwo wyszła z tego konfliktu bardzo wyniszczona. Walki z Turcją zmieniły diametralnie układ sił w Środkowo-Wschodniej (1) Europie lecz nam przyniosły korzyści wyłącznie prestiżowe.

Wojna trzydziestoletnia (1618- 1648) przypadła na panowanie Zygmunta III Wazy (1587- 1732) i jego syna Władysława IV (1632- 1648). Zygmunt III Waza opowiedział się po stronie katolickiego obozu prohabsburskiego i ze względów religijnych i politycznych. W 1619 roku udzielił cesarzowi pomocy w odparciu Siedmiogrodzian pod wodzą Gabora Bethlena spod Wiednia. Operacja ta nosi nazwę pierwszej odsieczy wiedeńskiej. Ponieważ Siedmiogród był lennikiem sułtana wojna wypowiedziana Gaborowi Bethlenowi oznaczała wypowiedzenie wojny Imperium osmańskiemu (2). Do starcia doszło pod Cecorą w 1620, gdzie wojska polskie zostały pokonane. Odwet nastąpił rok później w 1621 roku pod Chocimiem. Wojska tureckie zostały odepchnięte zaś strony zawarły pokój w Chocimiu. Austria wspierała również Koronę w jej kampaniach np. przeciw Szwecji. W 1629 Wojska austriackie wspomogły wojska polskie w bitwie pod Trzcianą, zwycięskiej dla sojuszników. W tym samym roku Rzeczpospolita i Szwecja zawarły pokój w Altmarku, który zatrzymywał przy Szwecji Inflanty i zezwalał jej na pobieranie ceł z handlu gdańskiego. Pokój ten został ustanowiony dzięki mediacji Francji będącej W stanie wojny z Habsburgami i potrzebująca pomocy szwedzkiej. Korona, nie dość że wycieńczona wojną traciła potężne źródło dochodów. Zygmunt III próbował podczas wojny trzydziestoletniej jeszcze raz wspomóc sojusznika wysyłając mu flotę, która jednak została zniszczona w Wismarze w 1632 roku. Największa i najbardziej krwawa wojna dotychczas nie dotknęła bardzo państwa Polskiego (1). Zatarg ze Szwecją był konfliktem ciągnącym się od dawna i walki z nią nie były wynikiem sojuszy zawartych na czas wojny trzydziestoletniej.

Ciągiem dalszym wojen polsko szwedzkich jest potop szwedzki, mający miejsce w latach 1655- 1660. Władca Szwecji, Karol Gustaw(1655- 1660) i Król Rzeczpospolitej, Jan Kazimierz (1648- 1668) byli w tym sporze stałymi antagonistami, sojusznicy lawirowali między nimi. Karol Gustaw ruszył do ataku w roku 1655 i w parę miesięcy zajął potężną połać Rzeczpospolitej w tym Kamieniec Podolski. Mobilizacja szlachty i króla (konfederacje w Tyszowicach (2) i Łańcucie, śluby królewskie we Lwowie) spowodowały iż Szwecja postanowiła podzielić się terenami zdobycznymi w celu uzyskania pomocy. Sojuszników znalazł w księciu Siedmiogrodu, Jerzy Rakoczym, w samozwańczym władcy Ukrainy, Bohdanie Chmielnickim, w Litwinie Januszu Radziwille, i elektorze brandenburskim Fryderyku Hohenzollernie. Współsprzymierzeńcy zawarli układ w 1656 w Radnot (3), gdzie wstępnie ustalili podział ziem Polski. Nastąpił zmasowany atak odparty przez genialnych dowódców Stefana Czarnieckiego i Jerzego Lubomirskiego. Wobec zmieniającej się sytuacji Brandenburgia zrezygnowała z sojuszu ze Szwecją w zamian za oddanie jej w posiadanie Prus Książęcych (traktaty welawsko- bydgoskie 1657) zaś sojusz z Danią i Rzeszą pozwoliły Rzeczypospolitej pokonać Szwecję. W 1660 roku ustalono warunki trwałego pokoju: Jan Kazimierz ostatecznie rezygnował z pretensji do tronu szwedzkiego, Szwecja zachowała większość Inflant oprócz południowego skrawka- Inflant polskich. Podczas potopu szwedzkiego Rzeczpospolita została spustoszona, gospodarka legła w gruzach, zaś politycznie najbardziej ważkim wydarzeniem było zrzeczenie się zwierzchności nad Prusami Książęcymi i wzmocnienie sąsiada brandenburskiego co miało poważne skutki w przyszłości. Z tragicznej sytuacji Rzeczypospolitej skorzystała Rosja. Przez siedem lat nękała państwo Polskie aby w 1667 roku zawrzeć niezwykle korzystny dla siebie pokój w Andruszowie (4), na mocy którego Rzeczpospolita traciła Ukrainę, co potwierdzało jej osłabienie.

Lata osiemdziesiąte były dla Polski i Litwy okresem odbudowy dobrej sławy swojego oręża. W wojnie z Turcją dowiodły siły i sprawności swych wojsk. Po początkowo niewykorzystanych zwycięstwach (Chocim 1673) dających jedynie czasowe zawieszenia broni wojsko polskie mogło na nowo udowodnić swą siłę. Zgodnie z postanowieniami sojuszu z Habsburgami król Rzeczpospolitej, Jan III Sobieski (1673- 1696) w obliczu zagrożenia Austrii ruszył w 1683 z pomocą oblężonemu Wiedniowi. Wyprawa ta, zwana drugą odsieczą wiedeńską, zakończyła się niekwestionowaną wiktorią Sobieskiego. Husaria polska zmiażdżyła oddziały tureckie. Państwa chrześcijańskie decydujące się na wojnę z Turcją zawarły rok później sojusz zwany Ligą Świętą, w skład, której wchodziło papiestwo, Wenecja, Rosja i oczywiście Rzeczpospolita. Ostatecznie pokonały one i zmusiły Imperium osmańskie do podpisania pokoju dopiero w 1699 roku, zatem już w czasach Augusta II Mocnego (1696- 1733). Na mocy pokoju w Karłowicach Rzeczpospolita odzyskała Kamieniec Podolski, który był oczywiści ważnym dla nas miastem niemniej jednak sam w sobie stanowił zbyt małą rekompensatę za 16 lat ustawicznej wojny.

Rzeczpospolita brała w XVII wieku aktywny udział w życiu politycznym nie tylko swojej części Europy, lecz całego kontynentu. Udało się jej uniknąć wielkich strat jakie mogłyby ją dotknąć z racji uczestnictwa w wojnie trzydziestoletniej(5) Jej zaangażowanie nie zostało jednak wynagrodzone. Potop szwedzki choć stanowił militarne zwycięstwo gospodarczo oznaczał klęskę. Udział potężnych sił pięciu państw na terytorium jednego kraju musiało skończyć się wielkim kryzysem (2). Wojny z Turcją zakończyły się ważnym pokojem w Karłowicach, kończącym 255 lat wojen polsko- tureckich i ustalającym koniec potęgi Imperium osmańskiego na najbliższe 100 lat. Zwycięstwo nad Turkami było ostatnim akordem siły Rzeczpospolitej. Koniec wieku XVII otwierał czasy saskie będące w pamięci potomnych znakiem utraty pozycji i siły państwa polskiego.

Błędy merytoryczne

1. Określenie „państwo polskie" w odniesieniu do Rzeczpospolitej XVII wieku nie jest precyzyjne. Była to federacja dwóch w teorii a w praktyce wielu narodów – gdzie z polskością identyfikowała się także szlachta litewska, ruska, pruska. Lepiej więc pozostać przy określeniu Rzeczpospolita.
2. Konfederacja zwolenników Jana Kazimierza została podpisana w miejscowości Tyszowce a nie Tyszowice.
3. W Radnot w 1656 roku jedną ze stron układu miał być nie Janusz Radziwiłł, bo ten zmarł rok wcześniej, ale Bogusław Radziwiłł.
4. W 1667 roku podpisano w Andruszowie nie pokój a jedynie rozejm w wojnie między Rzeczpospolitą a Rosją. Na mocy tego układu Rzeczpospolita nie utraciła całej Ukrainy, ale jej część lewobrzeżną.
5. Nie jest jasne co to znaczy, że Rzeczpospolita była stałym sojusznikiem Austrii w wojnie 30-letniej. Oficjalnie Rzeczpospolita zachowała neutralność w tym konflikcie, chociaż niewątpliwie sprzyjała Habsburgom. Rzeczpospolita angażowała się nie bezpośrednio, a jedynie pośrednio, zgadzając się na zaciąg na austriacki żołd formacji polskiej lekkiej jazdy, tzw. lisowszczyków, którzy rzeczywiście odegrali ogromną rolę w 1619 r. W pokonaniu wojsk Siedmiogrodu, co z kolei stało się powodem wypowiedzenia Rzeczpospolitej wojny przez Imperium Osmańskie.

Błędy koncepcyjne

1. We wstępie brakuje krótkiej chociażby charakterystyki trzech wielkich konfliktów europejskich, których stroną była Rzeczpospolita.
2. W zakończeniu zbyt ogólne uwagi na temat negatywnych skutków działań wojennych czasów „potopu szwedzkiego" dla Rzeczpospolitej. Jaka była skala zniszczeń i strat ?

Błędy ortograficzne

1. środkowo-wschodniej (małą literą )
2. Imperium Osmańskiemu (Osmańskiemu wielką literą ) .

(więcej…)

I poziom (1-5 pkt.)

Zdający poprawnie umieścił temat w czasie i przestrzeni, podał jedynie kilka informacji świadczących o tym, że zrozumiał temat, podał kilka nie zawsze uporządkowanych, przyczyn i następstw omawianego zjawiska.

II poziom (6-10 pkt.)

Zdający uwzględnił podstawową faktografię, prawidłowo użył najważniejszych terminów i dat, podał niektóre przyczyny i skutki, bez właściwego uporządkowania. W zakończeniu pracy przedstawił jedynie ogólne wnioski.

III poziom (11-15 pkt.)

Zdający dokonał nie tylko trafnej selekcji informacji, ale pokazał także dynamikę zjawisk i ich związki przyczynowo – skutkowe, dostrzegł najważniejsze etapy i uwzględnił wewnętrzne cezury czasowe dla opisywanego zjawiska.W zakończeniu pracy trafnie zbiera wnioski cząstkowe i na tej podstawie formułuje wnioski ogólne.

IV poziom (16-20 pkt.)

Zdający sformułował wnioski i oceny odwołując się do wszystkich aspektów opisywanego zjawiska (gospodarka, kultura, technika, życie codzienne), starannie dobrał faktografię, potrafił odnieść się do typowości lub wyjątkowości opisywanych zdarzeń, pokazać długofalowe skutki oraz odnieść się do oceny historiografii.