11.03.2013
Czemu więc nie bada się znajomości konkretnego języka obcego? Pomijając utrudnienia formalne, które stawiają (słusznie zresztą) władze oświatowe, trzeba powiedzieć, że znajomość języka obcego, a także każdego innego przedmiotu wykładanego w szkole, tylko częściowo stanowi wynik predyspozycji dziecka. Nie mniejsze znaczenie ma tu jego pracowitość, środowisko rodzinne, zasoby finansowe. Natomiast idealny test badający gotowość do pracy w klasie dwujęzycznej powinien być od takich uwarunkowań wolny.
Testy predyspozycji językowych wychodzą z dwóch założeń. Pierwsze mówi, że podstawę do nauki języka obcego stanowi jak najlepsze opanowanie języka ojczystego. Stąd w prezentowanym materiale zadania badające bogactwo słownictwa, praktyczną znajomość skomplikowanych reguł gramatycznych, wyczucie językowe, stylistyczne i znajomość norm poprawnej polszczyzny. Drugie założenie precyzuje, że test predyspozycyjny nie może mieć charakteru sprawdzianu szkolnego. Jak już wcześniej powiedziano – wiedza i umiejętności nabyte w szkole tylko w jakiejś części wynikają z talentów ucznia. By więc zbadać jego gotowość do nauki w zupełnie nowej sytuacji, trzeba go postawić przed zadaniem nietypowym. Stąd w testach predyspozycji językowych tyle zadań (w zasadzie wszystkie), które nie mają żadnego odzwierciedlenia w praktyce szkolnej. Po prostu, dziecko postawione przed zadaniem, z którym nigdy wcześniej się nie zetknęło, musi uruchomić swoje talenty, i albo mu się to uda, albo… na szczęście ciekawą ofertę mają nie tylko szkoły z klasami dwujęzycznymi.
Oczywiście, idealne sytuacje w rzeczywistości nie istnieją. Łatwiej poradzi sobie z testem predyspozycji uczeń oczytany, ciekawy świata, z rozwiniętymi inteligencjami werbalną i logiczną. Ale też te właśnie cechy konieczne są – obok pracowitości i systematyczności – do odniesienia sukcesu w nauce języków obcych.
Podobnie, łatwiej będzie tym, którzy poćwiczą rozwiązywanie podobnych testów i jeszcze do tego dołożą kurs przygotowawczy. Jednak talentów nie da się sztucznie stworzyć lub w ciągu miesiąca uaktywnić, jeśli do tej pory pozostawały w uśpieniu. Rozwiązanie kilku czy kilkunastu testów, samodzielnie czy pod okiem specjalisty, nie tworzy sytuacji zasadniczo odmiennej od zakładanej przez wymarzoną szkołę. Daje za to pewność, że utalentowane, acz nieśmiałe dziecko nie straci swojej szansy z powodu nieznajomości formy zadań. Można oswoić i przybliżyć właśnie formę testu predyspozycji, jego treść zawsze będzie niespodzianką, z którą kandydat musi zmierzyć się samodzielnie.
Zanim więc zasiądzie się do pisania właściwego testu, warto sprawdzić się w sytuacji pełnego komfortu i bezpieczeństwa, jakie daje rozwiązanie zadań w domu i sprawdzenie wyników z kluczem odpowiedzi.
Nasz test mogą wykonać nie tylko osoby planujące start do klasy językowej. Świetnie sprawdzi się on także jako narzędzie diagnostyczne badające:
A. stopień opanowania języka ojczystego (zadania 1–6),
B. myślenie logiczne na materiale języka ojczystego (zadania 7–11),
C. myślenie logiczne i predyspozycje do nauki języków obcych na przykładzie języka nieznanego testowanemu – obcego oraz fikcyjnego (zadania 12–13).
Jak widać, tak naprawdę tylko najtrudniejsze zadania, zwłaszcza dotyczące języka fikcyjnego, ukazują predyspozycje językowe w stanie czystym. Łatwo też zauważyć, że na talent językowy w większej mierze składają się uzdolnienia matematyczne (logiczne) niż humanistyczne (werbalne).
Nie podajemy skali ocen. Test jest niewątpliwie trudny, jeśli chodzi o zakres wymagań, natomiast jego forma nie ma nic wspólnego z praktyką szkolną. Można więc przyjąć, że wykonanie ponad 50% każdego z zadań, a tym bardziej każdego z obszarów A – C, świadczy o posiadaniu określonych umiejętności i talentów (werbalnego i/lub logicznego). Natomiast gorsze wyniki w niczym nie przekreślają szans humanistycznych i matematycznych dziecka. Jeśli wynik poniżej 50% powtórzy się w kilku innych testach, warto przemyśleć decyzję o wyborze klasy dwujęzycznej.
Zaprezentowany test, jak i kolejne, które się w przyszłości pojawią, wychodzą od doświadczeń Romana Kuliniaka, autora zbioru „Testy predyspozycji językowych” (wydawnictwo BIMART), oraz Instytutu Badania Kompetencji w Wałbrzychu – liderów i prekursorów takich badań. Jednak ich publikacja wynika z doświadczeń głównie licealnych, a nasze testy przeznaczone są dla uczniów kończących szkołę podstawową i planujących kontynuację nauki w gimnazjalnej klasie dwujęzycznej. Autorzy to nauczyciele-praktycy z wieloletnim doświadczeniem na wszystkich poziomach edukacji oraz dorobkiem wielu publikacji edukacyjnych, w tym także typu testowego. Od kilku lat prowadzą zajęcia przygotowujące do testu predyspozycji językowych i późniejszej nauki w gimnazjum. Poniższy materiał powstał na potrzeby tych zajęć i został sprawdzony w praktyce. Teraz udostępniamy go wszystkim chętnym – uczniom, rodzicom, nauczycielom.
Powodzenia!
Jolanta Urban, Janusz Uhma
UZUPEŁNIANIE ZDAŃ (słownictwo)
1. Na podstawie treści całych zdań domyśl się, jakiego wyrazu brakuje w każdym z nich. Ujawniono już długość i po jednej literze brakujących wyrazów.
1 Zawisza Czarny to a średniowiecznego rycerza.
2 Straszny jeszcze h z niego. Wciąż wierzy w czarownice i krasnoludki.
3 Mój brat jest na e . Wyjechał zarabiać na chleb w Anglii.
4 Nie mogę już słuchać twojej odpowiedzi. l jak Piekarski na mękach.
5 Jutro w Teatrze Narodowym odbędzie się a „Dziadów” Adama Mickiewicza.
6 Oszust y kredyt i za te pieniądze stworzył piramidę finansową.
7 W meczu decydującym o mistrzostwie Polski „Wisła” n porażkę.
8 Akcja policji zakończyła się schwytaniem przestępcy na o uczynku.
9 Mam pracę! Zostałam ż jako kasjerka w banku.
UZUPEŁNIANIE ZDAŃ (gramatyka)
2. Użyj wyrazów w nawiasach we właściwej formie gramatycznej. Uwzględnij podane wskazówki.
1 Najwięcej (muzeum) ……………………… znajduje się w Warszawie.
2 Z powodu mrozów budowa domu (stanąć, czas przeszły) ……………………… w miejscu.
3 Polska w XVII wieku toczyła wojny z (wielu) ……………………… przeciwnikami.
4 Uczniowie wrócili już z wycieczki, ale (dwa) ……………………… – Piotrka i Marty – wciąż nie było w domach.
5 Dwóch drwali w ciągu godziny produkuje cztery drewniane bale. Ile (bal) ………………………. wykona w tym samym czasie jeden drwal?
6 Nawet (wesoły, stopień najwyższy) ………………………. ludzie miewają zły humor.
7 Nauczycielka poprosiła (3, liczebnik, zapis słowny) ………………………. dzieci o pomoc.
8 Nie (łgać) ………………………? – spytał zdumiony Marek.
UZUPEŁNIANIE ZDAŃ (frazeologia)
3. Uzupełnij związki frazeologiczne w zdaniach. Wykorzystaj wskazówki zamieszczone w ramce.
1 Stając do walki ze starym mistrzem, Arek spalił za sobą ………………………
2 Teraz miał do wyboru albo iść na ………………………, albo zwyciężyć.
3 Mistrz nie sądził, że ktokolwiek ośmieli się rzucić mu ……………………….
4. Dzięki nerwom ze ………………………. Arek nie dał się sprowokować przeciwnikowi.
5 Na panewce ………………………. podstępy zwolenników mistrza.
6 Wrogowie Arka liczyli, że ma ………………………. serce i wycofa się z zawodów.
7 Arek miał jednak ……………………….. wolę, ani myślał rezygnować z walki o mistrzostwo.
8 W efekcie to jemu przypadał ……………………….. zwycięzcy.
9 Po biegu Arek mógł wreszcie wykazać się ……………………… sercem i wybaczyć swoim przeciwnikom.
bruk gołębi (typowy dla gołębia) laur mosty rękawica
spalić stal zajęczy (typowy dla zająca) żelazny
SŁOWNICTWO (synonimy)
4. W każdym języku istnieje wiele synonimów, czyli wyrazów o takim samym lub podobnym znaczeniu. Dopisz do rdzennie polskich wyrazów ich synonimy pochodzące z języków obcych. Dla ułatwienia ujawniono pierwszą literę.
PRZYKŁAD: odnowienie – renowacja
1 sprzeciw – w…………………………….
2 nieobecność – a…………………………
3 stronniczy – s…………………………….
4 odkażać – d……………………………..
5 zezwolenie – l…………………………..
6 umieścić – u……………………………..
5. Wiele polskich słów pochodzi z języka łacińskiego. Na przykład lament z łacińskiego lamentatio. Te wyrazy wzięte z łaciny mają rdzenie polskie odpowiedniki, np. lament – płacz. Dobierz do łacińskich słów ich polskie odpowiedniki umieszczone w ramce. Uwaga! Wyrazów w ramce jest więcej, niż potrzeba.
płacz gratka urok dostosowanie rzeczpospolita
naturysta założyciel nieuk wrodzony
PRZYKŁAD: lamentatio – płacz
1 adaptatio – …………………………….
2 fundator – …………………………
3 gratia – …………………………….
4 naturalis – ……………………………..
5 ignorans – …………………………..
6 res publica – ……………………………..
ĆWICZENIA REDAKCYJNE (stylistyka)
6. Przeczytaj podane zdania i popraw je, jeśli trzeba.
1 Rok temu Krysia ożeniła się z Markiem. ……………………………………………………………………..
2 Trzymamy kciuki naszej reprezentacji. ………………………………………………………………………
3 Ubrałem dresy i poszedłem biegać. ……………………………………………………………………………
4 Dziś jest 13 marzec, na dodatek – piątek. ……………………………………………………………….…..
5 Rozchorował się po skonsumowaniu hamburgera. ……………………………………………….……
6 Po książki pójdzie czterech chłopców z 6B. …….………………………………………………………..…
7 Kupiłem dla mamy książkę, która bardzo lubi czytać. …………………………………………………
8 Szanowni państwo, słuchając odpowiedzi waszego syna, po prostu wymiękłem. ……………………………………………………………………..……………………………………………………………..
9 Wściekły na brata wróciłem z powrotem do domu. …………………………………………………
UZUPEŁNIANIE TEKSTU
7. Uzupełnij luki w tekście. Wybierz brakujące wyrazy z zestawów zaproponowanych pod tekstem.
Gwiazdy 1 …… nad południowo-wschodnim obszarem rosyjskiego Dalekiego Wschodu. Poranna 2 …… wkradała się w nocny 3 …… . Wkrótce 4 …… wschodzącego słońca musnęły kopulaste szczyty 5 …… i spłynęły 6 …… równinną, bezkresną tajgę. 7 …… słoneczne 8 …… głębiej przenikały w mgliste ostępy tajgi, w której ścieżki wydeptane 9 ……… renifery krzyżowały się z tropami tygrysów, a podczas parnego lata motyle 10 ……… skromnym ubarwieniu ustępowały 11 …… wielkim, pięknym 12 ……… podzwrotnikowym. W tej 13 …… tygrysy o wschodzie słońca powracały z nocnych łowów. Wtedy jedynie ptactwo odważało się 14 …… krzykiem swoją obecność.
Tego jednak 15 …… nawet ptaki 16 ……… lada szelestem 17 …… się do lotu, a dziki 18 …… chyłkiem przemykał przez gęstwinę, albowiem odwieczne prawa tajgi 19 …… naruszone przez najgroźniejszego jej wroga – człowieka. Oto grupa tropicieli 20 …… łowców zwierząt wtargnęła do ostępu i rozłożyła się tu obozem.
Alfred Szklarski Tajemnicza wyprawa Tomka (fragment)
|
A |
B |
C |
D |
1 |
spadały |
gasły |
wschodziły |
wybuchły |
2 |
bryza |
senność |
szarówka |
godzina |
3 |
mrok |
koszmar |
blask |
ciemność |
4 |
ciepło |
promienie |
blask |
światło |
5 |
górek |
lasu |
góry |
gór |
6 |
w |
na |
pod |
z |
7 |
promyczki |
złote |
promienie |
słońce |
8 |
coraz |
bardziej |
mocniej |
dalej |
9 |
przez |
na |
pracowicie |
głęboko |
10 |
skromne |
fruwały |
o |
pomalowane |
11 |
lotu |
skromnie |
miejsca |
wody |
12 |
drzewom |
paprociom |
lasom |
motylom |
13 |
miejscowości |
pustyni |
ciszy |
okolicy |
14 |
swoim |
zdradzać |
głośnym |
wyśpiewać |
15 |
roku |
dni |
świtu |
wieczoru |
16 |
przed |
pod |
za |
nad |
17 |
biły |
goniły |
zrywały |
cieszyły |
18 |
zwierz |
zwierzę |
zwierzaczek |
dzik |
19 |
nie |
zostały |
są |
zostaną |
20 |
także |
i |
oraz |
a |
UZUPEŁNIANIE ZDAŃ złożonych
8. W każdym z podanych zdań złożonych brakuje zdania składowego. Uzupełnij je, tak aby całe zdanie miało sens.
1 Przechodnie przemykali pod ścianami domów, zręcznie omijając kałuże, czasem je przeskakując, czasem brnąc przez rozlewiska na nierównych trotuarach, .……………………
A pełnych błota.
C które pamiętały czasy króla Ćwieczka.
B które łączyły się z sobą w jedną wielką kałużę.
D którzy mieli kalosze.
2 Kiedy francuski filmowiec Melies filmował ulicę w Paryżu, jego kamera na chwilę się zacięła. Wróciwszy do domu, wyciął zmarnowany kawałek taśmy, skleił ją na nowo, odtworzył film i wówczas wręcz osłupiał – ……………………….
A bowiem widoczny na ekranie mężczyzna stał się kobietą!
B bowiem nic się nie stało.
C bowiem projektor się zaciął.
D bowiem zgasło światło.
3 Ferdynand Magellan, ………………………., iż Amerykę przedziela morski przesmyk, zamierzał odkryć ten przesmyk i tą drogą dotrzeć do Wysp Korzennych.
A wierzył B który wierzył
C który wierzył, że D portugalski żeglarz w hiszpańskiej służbie
4 Wycieczka podzieliła się na grupy, które nie współpracowały, ………………………., bo każda miała swoje upodobania i realizowała własny plan spędzania wolnego czasu.
A ze sobą B w żaden sposób ze sobą
C ale też nie rywalizowały ze sobą D choć nie było to niemożliwe
SŁOWNICTWO (antonimy)
9. W każdym zdaniu zmień jedno słowo, tak by kompletnie zmienił się sens zdania. Skreśl wybrany wyraz i pod spodem napisz nowy. Nie zmieniaj formy pozostałych wyrazów.
1 Samochód z każdą sekundą coraz mocniej przyspieszał. …………………………………
2 Rycerze rzucili się do ataku i gnali przed siebie na złamanie karku. ……………………………….…
3 Franek wracał ze szkoły tak szczęśliwy, że nie widział, co się dzieje. ………………………………..
4 Ojciec bardzo często wraca do domu zaraz po pracy. …………………………………
5 Basia wyszła za mąż za człowieka pełnego wszelkich wad. …………………………………
SŁOWNICTWO (homonimy)
10. W podanych zdaniach zamień podkreślone wyrazy na synonimy, zaznaczając prawidłową odpowiedź spośród oznaczonych literami.
1 Józef odsunął się od okna. Natrętne przyglądanie się żołnierzom zawsze mogło spowodować ich nerwową reakcję.
A niechętne B natarczywe C wstrętne D nakręcone
2 Chmara Moskali na przełaj sunie na nas, a z drugiej strony już kozacy rozsypali się wokół i z karabinów strzelają z zamiarem widocznym wstrzymania naszego pochodu.
A mara B miara C mrowie D mrowisko
3 Estońskie miasto Tallin jako pierwsze wśród europejskich stolic zdecydowało się na wdrożenie nowatorskiego pomysłu bezpłatnej komunikacji publicznej.
A wprowadzenie B wyrażenie C podrożenie D odróżnienie
4 Z powodu oblodzonych dróg w Polsce doszło do wielu kraks.
A poślizgów B wypadków C zdarzeń D afer
5 Jeśli moje obietnice za czcze przechwałki bierzesz, to jesteś w wielkim błędzie.
A głodne B czyste C puste D bzdurne
6 Nasza fundacja finansuje opiekę medyczną 178 emerytom i rencistom.
A kupuje B ofiaruje C opłaca D sprzedaje
11. W każdym przykładzie znajdź słowo, które będzie pasowało do obu definicji.
PRZYKŁAD: zamyka drzwi – zamek – średniowieczna forteca
1 ofiarujemy ………………… wytworne kobiety
2 zwierzę morskie …………………. praca na roli
3 nie spiesząc się ………………… to jest dozwolone
4 coś bardzo smacznego ………………… nadmierna duma
5 Wyreguluj telewizor! ………………… stan psychiczny
6 rumieńce ………………… ciasta zrobione w domu
JĘZYK OBCY (odczytywanie reguł rządzących językiem obcym)
12. Porównaj formy rzeczownika książka (liber) w języku polskim i łacińskim. Następnie uzupełnij tabelę odpowiednimi łacińskimi formami rzeczownika nauczyciel (magister). Uwaga! Możliwości wyboru jest więcej, niż potrzeba.
sing. = l. poj. plur. = l. mng.
Nom. liber = M. książka libri – książki
G. libri = D. książki librorum – książek
Dat. libro = C. książce libris – książkom
Acc. librum = B. książkę libros – książki
Abl. libro = N.+ Ms. książką (książce) libris – książkami (książkach)
V. liber = W. książko libri – książki!
1 nauczycielowi – …………………
2 nauczyciela (B.) – …………………
3 nauczycielem – …………………
4 nauczycielu! – …………………
5 nauczycieli (D.) – …………………
6 nauczycielom – …………………
7 nauczycieli (B.) – …………………
A magistrorum
B magistris
C magister (Nom.)
D magistrum
E magistro (Dat.)
F magistros
G magistro (Abl.)
H magistri (V.)
I magister (V.)
FIKCYJNY JĘZYK (odczytywanie reguł rządzących językiem obcym)
13. Przeczytaj zdania napisane w języku elfów stworzonym przez Johna R.R. Tolkiena we „Władcy pierścieni”. Odgadnij reguły gramatyczne tego języka i przetłumacz polskie zdania na elficki.
aiwe – ptak
alasse – radość
alta – wielki
antë – dawać
apsa – mięso
aran – król
corma – pierścień
Elda – elf
hirë – znaleźć
i – ten + odpowiednik angielskiego the
malta – złoto
massa – chleb
matë – jeść
ná – jest (navë – być)
nér – człowiek
Nauco – krasnolud
parma – książka
tirë – obserwować
wendo – dziewczyna
Sauron – Sauron (imię)
I corma ná Saurondo. Ten pierścień jest Saurona.
I nér antuva i parmá Eldan. Człowiek da książkę elfowi
I aran máta massá. Król je chleb.
I arani mátat massá. Królowie jedzą chleb.
I aranu mátat massá. Dwaj królowie jedzą chleb.
Hiruvan i maltá. Znajdę to złoto.
Nai hiruvan i maltá. Niech znajdę to złoto.
Tirië i aiwi anta wendin alta alasse. Oglądanie ptaków daje wielką radość dziewczętom.
1 Znajdę pierścień Saurona. …………………………………………………………………………………………
2 Dziewczyny jedzą mięso. ………………………………………………………………………..…………………
3 Niech znajdę pierścień Saurona. …………………………………………………………………………………
4 Dziewczyna je ptaka. …………………………………………………………………………………………………
5 Dwie dziewczyny jedzą chleb. ……………………………………………………………………………………
6 Jedzenie daje wielką radość krasnoludom. …………………………………………………………………
7 Sauron da pierścień krasnoludowi. ……………………………………………………………………………
8 To jest chleb króla. ……………………………………………………………………………………………………
ODPOWIEDZI:
1.
1 – ideał
2 – dzieciuch
3 – emigracji
4 – pleciesz
5 – premiera
6 – wyłudził
7 – poniosła
8 – gorącym
9 – zaangażowana
2.
1 – muzeów
2 – stanęła
3 – wieloma
4 – dwojga
5 – bali
6 – najweselsi
7 – troje
8 – łżesz
3.
1 – mosty
2 – bruk
3 – rękawicę
4 – stali
5 – spaliły
6 – zajęcze
7 – żelazną
8 – laur
9 – gołębim
4.
1 – weto
2 – absencja
3 – subiektywny
4 – dezynfekować
5 – licencja
6 – ulokować
5.
1 – dostosowanie
2 – założyciel
3 – urok
4 – wrodzony
5 – nieuk
6 – rzeczpospolita
6.
1 – Krysia wyszła za mąż za Marka.
2 – Trzymamy kciuki za naszą reprezentację.
3 – Założyłem dres i poszedłem biegać.
4 – Dziś jest 13 marca, na dodatek – piątek.
5 – Rozchorował się po zjedzeniu hamburgera.
6 – zdanie poprawne
7 – Kupiłem książkę dla mamy, która bardzo lubi czytać.
8 – Szanowni państwo, słuchając odpowiedzi waszego syna, po prostu załamałem się.
9 – Wściekły na brata wróciłem z powrotem do domu.
7.
1 |
2 |
3 |
4 |
5 |
6 |
7 |
8 |
9 |
10 |
11 |
12 |
13 |
14 |
15 |
16 |
17 |
18 |
19 |
20 |
B |
C |
A |
B |
D |
B |
C |
A |
A |
C |
C |
D |
D |
B |
B |
C |
C |
A |
B |
C |
8. 1 C 2 A 3 B 4 C
9. 1 przyspieszał – hamował 2 ataku – ucieczki 3 szczęśliwy – zmartwiony (przybity)
4 często – rzadko 5 wad – zalet
10. 1 B 2 C 3 A 4 B 5 C 6 C
11. 1 – damy 2 – orka 3 – wolno 4 – pycha 5 – nastrój 6 – wypieki
12. 1 – E 2 – D 3 – G 4 – I 5 – A 6 – B 7 – F
13.
1 – Hiruvan i cormá Saurondo.
2 – I wendi mátat apsá.
3 – Nai hiruvan i cormá Saurondo.
4 – I wendo máta aiwé.
5 – I wendu mátat massá.
Jolanta Urban, Janusz Uhma
Firma Edukacyjna Marka